Հանրային խորհրդի նախագահ Ստյոպա Սաֆարյանը գրում է.
ՄԱՍ- 2
Մեկ հոդվածի հույսին մնացած մեղադրանք․ դատավարության բոլոր մասնակիցների տաօրինակ «սինխրոնությունը» փակուղի ստեղծելու ուղղությամբ.
Եթե շարքային քաղաքացին անցած երկու տարում լսում էր Ռոբերտ Քոչարյանի շահերը սպասարկող իրավաբանական խմբի տեսակետները մեղադրանքի հիմքում դրված միակ հոդվածի «հակասահմանադրականության» մասին, մեղադրանքի կողմն առավել քան լավ պետք է իմանար, թե ինչ ուղղությամբ է աշխատում ամբաստանյալի քաղաքական թիմը։ Դա չափազանց տեսանելի էր։
Սակայն, ՀՀ դատախազությունը համառորեն հրաժարվեց քննված գործի անխափան քննությունն «ապահովագրող» մեկ այլ հոդվածի առաջադրումից, որքան էլ մեղադրանքի հիմքը հանդիսացած հանցավոր արարքների դրվագները չափազանց բազմազան էին ու նման հնարավորություն տալիս էին, մանավանդ, որ ոչ բոլոր տուժողների պատմություններն ու նրանց հանդեպ կատարված հանցագործություններն էին նույնական․․․ Ինչպես այս ընթացքում բազմիցս արտահայտվել են տուժողների շահերի ներկայացուցիչները՝ այդ հավելյալ հոդվածներից մեկը, որն ապացուցող դրվագները քննված գործում ուղղակի ահռելի շատ են, այդպիսիներից կարող էր ու պետք է լիներ ՀՀ ՔՕ Հոդված 223-ը, որն է
Հանցավոր համագործակցություն ստեղծելը կամ հանցավոր համագործակցությանը մասնակցելը
1. Հանցավոր համագործակցություն ստեղծելը կամ հանցավոր համագործակցություն ղեկավարելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ ութից տասներկու տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:
2. Հանցավոր համագործակցությանը մասնակցելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:
3. Սույն հոդվածի առաջին կամ երկրորդ մասով նախատեսված արարքները պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով կատարելը՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ տասից տասնհինգ տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ կամ առանց դրա:
Կամ անգամ այսօր արդեն դատախազության կողմից մատնանշվող ՔՕ Հոդված 309-ի 3-րդ մասը, որն է
Պաշտոնեական լիազորություններն անցնելը
1. Պաշտոնատար անձի կողմից դիտավորությամբ այնպիսի գործողություններ կատարելը, որոնք ակնհայտորեն դուրս են եկել նրա լիազորությունների շրջանակից և էական վնաս են պատճառել անձանց, կազմակերպությունների իրավունքներին ու օրինական շահերին, հասարակության կամ պետության օրինական շահերին (գույքային վնասի դեպքում՝ հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկի չափը գերազանցող գումարը կամ դրա արժեքը)՝
պատժվում է տուգանքով՝ նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, կամ կալանքով՝ երկուսից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը չորս տարի ժամկետով:
2. Նույն արարքը, որը զուգորդվել է բռնություն, զենք կամ հատուկ միջոցներ գործադրելով՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երկուսից վեց տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:
3. Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետևանքներ՝
պատժվում է ազատազրկմամբ՝ վեցից տասը տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով:
ՀՀ դատախազությունը նշված ու այլ հոդվածներով «չապահովագրեց» քրգործի փակուղի չստեղծելը, այն դեպքում երբ իր աչքի առաջ հասունանում էր այն․․․
Մինչ դատավորը «համբերատարորեն» 2 տարի քննարկում էր պաշտպանական կողմի n-րդ անգամ կրկնվող միջնորդությունները ու չէր շտապում սկսել դատաքննությունը, պաշտպանական կողմը հստակ նպատակ էր դնել՝ իրար հետ համընկեցնել դատաքննության մեկնարկի ու ՍԴ որոշման ժամկետներն այնպես, որ մեղադրանքը վերաորակելու անհնարինություն առաջանա․․․ Իսկ այդպիսի անհնարինություն առաջանում է հենց դատաքննության մեկնարկի պահին, երբ մի կողմից ՍԴ որոշումն է «իմպերատիվ» պահանջում հանել առաջադրված հոդվածը, իսկ մյուս կողմից՝ դատաքննությունը թևակոխած չի լինում ապացուցներ հետազոտման փուլ, հետևաբար, որքան էլ օրենսդրությունը թույլ է տալիս մեղադրանքի վերաորակում մինչև դատավորի խորհրդակցական սենյակ հեռանալը, սակայն՝ եթե կան հետազոտված ապացույցներ․․․
Իսկ Քոչարյանի պաշտպանական թիմը, ՍԴ-ը և դատարանը անթերի միմյանց հետ հետ խաչաձևել ու համընկեցրել են պահանջված բոլոր պայմանները ու ժամանակացույցերը․ ՍԴ որոշում՝ ճիշտ պահանջված պահին, դրա նախօրեին դատաքննության մեկնարկի հայտարարություն դատավորի կողմից, բայց ապացույցներ հետազոտված չեն, և պաշտպանների պահանջ՝ կասեցնել ամբողջ քրեական գործը՝ «չկա հոդված, չկա հանցանք» տրամաբանությամբ․․․
Թե որքանով են դատավարության բոլոր կողմերի ու մասնակիցների գործողությունների այսպիսի ոսկերչական համընկնումը և դրանց նպաստած դատախազության «անհեռատեսությունը» պատահական, թերևս այստեղ հնարավոր չէ ապացուցել կամ հերքել․․․
Այժմ մեղադրանքի կողմը ելքեր է որոնում։ Մինչ ամբաստանյալի պաշտպանները դեռևս մարտի 23-ից միջնորդությունների հեղեղ էին թափել դատարանի գլխին, որ ամբաստանյալները դահլիճից ազատ արձակվեին, դատարանը վերացներ նրանց հանդեպ քրեական հետապնդումը, անգամ՝ հռչակեր նրանց արդարացման դատավճիռը ու ներողություն խնդրեին, դատախազությունը հայտարարեց, որ ծավալուն միջնորդություն է ներկայացնելու դատարան, ինչը և արեց և հրապարակեց ՍԴ ուղարկված իր դիմումը։ Կարճ ասած՝ դիմումի մեջ դատախազությունը հայտարարել է մեղադրանքը վերաորակելու թե անխուսափելիության, թե նաև անհնարինության մասին։
Անխուսափելիություն այն առումով, որ եթե դա չարվի, ապա տուժողների սահմանադրական իրավունքներ են խախտվում, քանի որ քրգործում կան քննված արարքներ, որոնցից մարդիկ են տուժել, իսկ նույն Սահմանադրությունը, ՍԴ որոշումներն ու վճռաբեկ դատարանի նախադեպերը պարտադրում են ապահովել տուժողների իրավունքների և շահերի պաշտպանությունը։ Ասել է թե՝ եթե ՍԴ-ը դա չապահովի, դեմ կգնա իր կողմից նախկինում կայացրած որոշումներին ու պատասխանատու կդառնա տուժողների իրավունքների խախտման ու դրանից բխող բոլոր հետևանքների համար։
Անհնարինություն այն առումով, որ քանի դեռ վերացված չէ օրենսդրական խոչընդոտը, ինքը այս փակուղային իրավիճակում չի կարող վերաորակել արարքը ու կխախտի տուժողների իրավունքները։
Որքան էլ դատարանը այսօր մերժեց մեղադրող ու տուժող կողմերի միջնորդությունները միասին քննելը, ու որքան էլ դրանք նույն՝ ՍԴ որոշման հետևանքներին էին վերաբերում, դատարանը ըստ էության խուսանավելու տեղ չուն․ կամ պաշտպանական կողմի հետ ստանձնում է տուժողների իրավունքների խախտման պատասխանատվությունն ու իրեն դնում հրավածի տակ, կամ բավարարում է դատախազության միջնորդությունը, այն է՝ ժամանակավոր կասեցնում է գործի քննությունը, մինչև ՍԴ-ն ինքը կասի՝ ինքն էլ ստանձնո՞ւմ է այս գործը փակելու ու տուժողներին ՄԻԵԴ ուղարկելու պատասխանատվությո՞ւնը, թե՞ ոչ։
Հարցն այն է, որ եթե դատարանը չբավարարի դատախազության միջնորդությունը, ապա դատարանը ստիպված է լինելու ավելի սարսափելի բան անել՝ քրգործում շարադրված հանցավոր արարքների առկայությամբ ու տուժողների առկայությամբ ընթերցել ամբաստանյալների արդարացման դատավճիռները․․․
Հետևաբար, ինչպես դատախազության համար, այնպես էլ դատարանի համար «շառից փորձանքից հեռու» տարբերակը գնդակը կրկին ՍԴ դաշտ նետելն է․․․․
Իսկ որ ՍԴ-ն մեզ չի զարմացրել «խայտառակություն առանց սահմանների» գործելաոճի տեսանկյունից, թերևս դրանով էլ սկսեցինք․․․
Իսկ ՍԴ-ն այդ խնդրի վրա կրկին ամիսներ մսխելու ռեսուրս ունի, մինչև քաղաքական իրավիճակն իր համար հստակ լինի․․․
Այդուամենայնիվ, առաջիկա քաղաքական ընտրություններն ու դրա արդյունքում հակահեղափոխական թևի պարտությունը կամ հաղթանակը էական է լինելու․․․
Իսկ այդտեղ ամենազորեղ սուբյեկտն է՝ ժողովուրդը․․․